I. Rola nauczyciela w motywowaniu ucznia do osiągania celów dydaktycznych i wychowawczych.

1.Wstęp.

2.Pojęcie motywu i motywacji

3.Cechy motywu

4.Przykłady motywów uczenia się

5. Błędy wychowawcze

6.Osobowość nauczyciela

7.Ocena jako czynnik motywujący.

8. Kary i nagrody.

9.Czynniki wewnętrzne

II.Metody motywowania (krótki przewodnik)

1.Od ludzi oczekuj tego, co najlepsze

2.Zauważaj potrzeby drugiego człowieka

3.Wysoko stawiaj poprzeczkę doskonałości

4.Niepowodzenie nie oznacza przegranej

5.Jeśli ktoś dąży tam gdzie ty dołącz do niego.

6.Wykorzystuj wzorce by zachęcać do wytrwałości w dążeniu do celu.

7.Okazuj uznanie i chwal osiągnięcia.

8.Stosuj mieszankę wzmocnienia pozytywnego i negatywnego

9.W sposób umiarkowany wykorzystuj potrzebę współzawodnictwa

10.Nagradzaj współpracę.

11.Pozwalaj by w grupie zdarzały się burze.

12.Staraj się własną motywację utrzymać na wysokim poziomie.

13.Pomagaj innym w rozwoju i uczyń z tego największą radość swego życia.

III.Podsumowanie.

Literatura

I. Rola nauczyciela w motywowaniu ucznia do osiągania celów dydaktycznych i wychowawczych

Motto: Nauka to pasja, a przymus niszczy pasję

1. Wstęp

Po 1989 r. nastąpiły zmiany w każdej dziedzinie życia Polaka. Od zmian społecznych przez polityczne po gospodarcze. Szkoła jest trwałym elementem rzeczywistości i przemiany musiały mieć wpływ na wszystkie aspekty życia szkoły.
Oprócz pozytywnych przejawów zmian w Polsce występuje:

• Nasycony ciemnymi barwami obraz polskich elit, obraz prezentowany przez media i potwierdzany przez potoczne doświadczenie oraz praktykę życia politycznego
• Rozpad norm społecznych - zarówno kulturowych, jak i etycznych – jako ogólnych reguł postępowania o powszechnej mocy obowiązywania.

Normy przestają pełnić swoje podstawowe funkcje kontrolne, socjalizacyjne i integracyjne. Ulegają rozkładowi kryteria tego, co obowiązuje i co nie obowiązuje. Zanik norm powoduje, że ludzkim interak-cjom i zachowaniom brakuje regulatorów i drogowskazów. Od dłuższego czasu trwają poszukiwania metod i dróg naprawy naszego życia społecznego. Ich skuteczność jest różna, a ocena wymaga pewnego dystansu czasowego. Jesteśmy ciągle świadkami niezwykle dynamicznych zmian w technologii, przepływie informacji, procesach globalizacji. Należy mieć, więc nadzieję, że kwalifikacje, zdolności i umiejętności prędzej czy później staną się w sposób trwały wyznacznikami kariery życiowej młodego pokolenia Polaków.

Wskazuje się na konieczność istnienia trzech struktur dla efektywnego wychowania:
1. System orientacyjny, zawierający dane o:
• świecie współczesnym
• systemie instytucji
• zachowaniu się ludzi
2. System wartości – niematerialne wartości motywujące człowieka do działania
3. System programów myślenia i działania – samodzielne zastosowanie wiedzy do aktywnego włączenia się w zmiany życiowe.

Od nauczyciela oczekuje się, że będzie szukał metod, aby dziecko – ucznia doprowadzić z sukcesem do kolejnego etapu edukacji. Brak sukcesów upatruje się w błędach ustawowych, dydaktycznych, niedostatku procesu dydaktycznego, a także stosunku ucznia do nauki. Nie wystarczy jednak doskonalenie organizacji i metod nauczania. Również wprowadzać należy nowe mechanizmy oraz sprawdzać skuteczność zastosowanych mechanizmów, decydujących o procesie nauczania.
Zastosowanie motywacji w procesie uczenia się to mechanizm dający dobre rezultaty. Jest to metoda niskonakładowa, gdyż wykorzystuje naturalne, wrodzone mechanizmy wewnętrzne człowieka i wystarczy je tylko wywołać i ujawnić. Wymaga to jednak wiedzy i doświadczenia, gdyż użycie tych metod w sposób niewłaściwy lub złej wierze, może przynieść trudne do przewidzenia straty. Opracowanie to jest przeglądem literatury dotyczącej motywacji. Kryteria wyboru tytułów to motywowania w ogóle oraz metody motywacji w szkole. Najobszerniej cytowane są fragmenty dwóch książek: L. Niebrzydowski. „Wpływ motywacji na uczenie się” oraz J. McGinnis „Sztuka motywacji”. Dodatkowo wspierałem się „Wstępem do psychologii” Rubinsztajna, Maslow, „Teoria motywacji człowieka”, A. Pietkiewicz – Gatkowska „Błędy wychowawcze nauczycieli i ich wpływ na osobowość i zachowanie ucznia”, S. Tybor „Jak motywować uczniów do nauki?”, Okoń „O intensyfikacji nauczania i wychowania”, H.Roth „O psychologii ucznia i uczenia się” oraz inne w krótszych fragmentach.
Zacznę od cytatu z A. Lindgren:

„Możesz konia przyprowadzić do wodopoju, lecz nie możesz sprawić, żeby on pił.”

Uczenie się nie jest biernym procesem w trakcie którego, nauczyciel przedstawia, porządkuje i przekazuje uczniowi informacje, a uczeń je absorbuje. Odpowiedzialność za uczenie się przejmuje uczeń. Kieruje procesem dokonując samooceny i samoregulacji. Nauczyciel organizuje proces uczenia się, wspiera go radą, troską, swoim zainteresowaniem, budzeniem poczucia własnej wartości (zaspokajanie potrzeby bezpieczeństwa). Poczucie własnej wartości jest niezwykle ważne w uczeniu się, jego niezaspokojenie sprawia, że uczeń opuszcza pole, na którym ponosi same klęski i upokorzenia.
Postawa ucznia wobec szkoły zależy od rodzaju motywacji. Motywacja decyduje czy praca dziecka jest samodzielna, czy uczy się ono kierowane pobudkami, które tkwią w nim samym, czy też wymaga dopingu starszych. Wyniki nauczania także w dużym stopniu zależą od tego, czy uczeń lubi uczyć się, czy przejawia zainteresowanie wiedzą, czy ma poczucie obowiązku i odpowiedzialności, czy ma potrzebę zdobywania i rozumienia wiedzy, czy widzi związki zdobytej wiedzy ze swoimi planami i dążeniami w przyszłości.

2. Pojęcie motywu i motywacji.

Słowo motyw pochodzi od łacińskiego wyrazu MOVEO – poruszać, dźwigać, wprawiać w ruch. Jest pojęciem wieloznacznym i rozpatrywane będzie w trzech aspektach.

1. Motyw jako przyczyna wszelkiego działania
   W tym rozumieniu umieszczono bodźce od najbardziej pierwotnych jak budowanie gniazd przez ptaki po dążność ludzkości do opanowania kosmosu. E.L. Hilgard pisze, że „motywem jest każdy stan organizmu, który wpływa na rozpoczęcie i podtrzymanie określonego działania”.
   Przykłady: Widząc błyskawice przyspieszamy i szukamy dachu dającego schronienie przed burzą; Czując głód poszukujemy miejsca gdzie można głód zaspokoić lub sięgamy do zapasów własnych
2. Motyw jako potrzeba
   Z punktu widzenia fizjologii potrzeby organizmu wynikają z ciągłego zapotrzebowania komórek na energię. Aby zapotrzebowaniu sprostać organizm pobiera surowce energetyczne poza organizmem. Dostępność do środków energetycznych budzi określone emocje i wymusza działania mające taką potrzebę energetyczną zaspokoić. Potrzeba jest, więc sytuacją wyjściową, siłą kierunkową do działań. Podstawą są po-trzeby biologiczne i te organizm zaspokaja na początku.
3. Motyw jako dążenie do działania świadomego i celowego.
   Motyw jest bodźcem do stawiania sobie celów działania. Dążność do określonego celu może być do-browolna (oszczędzam, bo chcę kupić samochód) albo wbrew woli lub pod presją (uczeń idzie do tablicy, chociaż nic nie umie). Do działania pobudza dążenie do celu, dzięki któremu działanie doprowadzone jest do końca. Cele są główną sprężyną do działania.
   Motyw działania ludzkiego jest w naturalny sposób związany z celem działania, ponieważ jest on pobudką lub dążeniem do jego osiągnięcia. Siła i aktywność motywu wzrasta, gdy do upragnionego celu włączone zostaną perspektywy jego pomyślnej realizacji. Człowiek kierujący się motywem umie uzasadnić swoje zachowanie i potrafi wykazać jego słuszność.

Posiadając określony i sprecyzowany cel, człowiek z reguły posiada również świadomość, umiejętność i konieczność wyboru przy pewnym nakładzie sił i konsekwencji wynikających z tego wyboru. Człowiek z określonym celem działania potrafi przełamać wiele przeszkód, odmówić sobie przyjemności, wypoczynku, narazić własne zdrowie lub życie. Człowiek z natury działa świadomie wartościując poszczególne etapy swojego postępowania, niezależnie od tego czy posiada określony cel. Lecz analiza postępowania nie jest celem samym w sobie, lecz tylko pomocą w jego osiąganiu.
Działanie człowieka ma charakter osobniczy, społeczny i perspektywiczny. Celem człowieka staje się spełnianie określonego zadania społecznego. Mówimy już nie o działaniu, lecz o działalności jako procesie złożonym, nastawionym na wartości materialne, moralne i intelektualne. Im zgodność osobistych i społecz-nych dążeń jest większa tym motyw jest doskonalszy.

Istnieją dwie grupy motywacji:
1. Motywacje zewnętrzne – nagrody, kary, oceny, wpływ osób i rzeczy.
2. Motywacje wewnętrzne – potrzeby, lęki, zainteresowania, ambicje, plany i dążenia, cele, ideały.

3. Cechy motywu

Świadomość jest jedną z najistotniejszych cech motywu. Świadomie wprowadzając swoje koncepcje w czyn, człowiek potrafi działać na przekór własnym pragnieniom, naciskom otoczenia, realizować cele związane z dobrem nieznanych mu ludzi.
Aby motyw był siła napędową działania, musi być poparty osobistym wyborem i uczuciowym zaangażowaniem. Pragnienie i czynne dążenie do celu to po świadomości główne cech motywu.
Motyw działa tak długo, dopóki człowiek nie osiągnie zamierzonego celu lub przed osiągnięciem nie wystąpi inny, silniejszy motyw zajmujący miejsce poprzedniego. Zmienność motywów jest zjawiskiem normalnym, wynikającym z etapowych zadań i celów, do których zmierza człowiek. Motyw może przejść w stan spoczynku, gdy nie ma możliwości realizacji celu, ale gdy wystąpi szansa realizacji celu – uaktywni się.
Dwa różne lub przeciwstawne motywy mogą wystąpić z równą siła, co może doprowadzić do bezczynności i apatii. Motyw ma cechę selektywną w stosunku do wyboru i ukierunkowania działania.

• Dysonans poznawczy – eliminacja motywów w kierunku wygodniejszych dla organizmu bez racjonal-nego uzasadnienia np.: palacz papierosów łatwo przyswaja informacje o tym, że palenie nie szkodzi.
• Motyw ukryty – człowiek ukrywa przed innymi prawdziwy motyw, który mógłby o nim źle świadczyć np.: człowiek kierujący się odruchem zemsty głosi idee posłannictwa dla dobra ogółu.
• Dualizm motywacyjny – dwa motywy: jeden służący do posiadania środków do osiągnięcia celu i drugi do samego celu wzajemnie się wykluczają np.: uczeń chce dostać ocenę wzorową i mówi na godzinie wychowawczej o szlachetnej rywalizacji uczciwości, a na lekcji przedmiotu ściąga, aby dostać ocenę lepszą z tego przedmiotu.

Bywa, że motywacja nie jest głównym bodźcem działania. Przykładem może być osoba o zaburzeniach świadomości lub braku kontroli umysłowej. Również człowiek, którego potrzeby nie są w pełni uświadomione (drzemią w podświadomości) i przejawiają się w bliżej nie określonym pragnieniu, bez sprecyzowanego celu. W motywy mogą przekształcić się tylko te pragnienia, które zdolne są spowodować działanie. Wszystkie inne pozostają w podświadomości.

4. Przykłady motywów uczenia się

Według W. Vier:
1. Chęć wygodnego i dostatniego urządzenia się w życiu
2. Awans społeczny i perspektywa zawodowa
3. Chęć służenia społeczeństwu, ojczyźnie

Według Kingsley
1. Pragnienie uzyskania sukcesu
2. Zaspokojenie potrzeb uznania, aprobaty, szacunku
3. Pochwały i nagany
4. Bieżąca informacja o wynikach uczenia się
5. Współzawodnictwo
6. Wywoływanie korzystnych postaw
7. Zainteresowanie wiedzą
8. Rozwój ideałów
9. Dokładne ustalenie i ścisłe określenie problemów

O wyborze i roli określonych motywów uczenia się decydują indywidualne cechy osobowości ucznia.

5. Błędy wychowawcze

Wpływ osobowości nauczyciela może być tak silny, że stanie się czynnikiem decydującym o postawie ucznia wobec szkoły i poszczególnych przedmiotów. Działanie dydaktyczne nauczyciela to metody oceniania, nagradzania, karania, współpraca z domem rodzinnym zaś wychowawcze to interakcja pomiędzy wychowankiem i wychowawcą. Na proces wychowawczy składają się cztery czynniki: cel wychowawczy, sytuacje wychowawcze organizowane przez nauczyciela, doświadczenia zdobyte przez wychowanka w procesie wychowawczym oraz zmiany zachodzące w osobowości wychowanka pod wpływem doświadczeń.
Nauczyciel rygorystyczny rozkazuje, zabija samodzielność, nie wyzwala samorzutnej aktywności, nie rozwija poczucia odpowiedzialności. W klasach prowadzonych przez nauczyciela rygorystycznego uczeń staje się ślepym narzędziem przyjmującym i wykonującym rozkazy z narzuconego rygoru, którego logicz-nych przesłanek nie rozumie a emocjonalnie nie może zaakceptować. W klasach gdzie nauczyciel jest liberalny i nie wtrąca się, mało interesuje się zespołem klasowym jak i poszczególnymi uczniami. Uczniowie nudzą się i zaniedbują naukę, często bywają rozczarowani i zawiedzeni. Są to dwie skrajne postawy.
Wychowanie może być skuteczne, nieskuteczne lub błędne. Skuteczne jest wtedy, gdy cel wychowawcze, sytuacje wychowawcze i zmiany zachodzące w osobowości ucznia są zbieżne, przez co doświadczenie zdobyte przez wychowanka są właściwe. Nieskuteczne to takie, gdy pomimo zaaranżowanych środków uczeń nie zdobył doświadczenia. Z wychowaniem błędnym mamy do czynienia, gdy podjęte środki wychowawcze wywołują niekorzystne dla rozwoju dziecka doświadczenia. Mówi się wtedy o błędzie wychowawczym.
Błąd wychowawczy definiuje się jako takie zachowanie wychowawcy, które stanowi realną przyczynę (lub ryzyko) powstania szkodliwych dla rozwoju wychowanka skutków. Zadaniem wychowawcy jest, więc unikanie sytuacji mogących wywołać niekorzystny wpływ na doświadczenia wychowanka. Nie wolno dopuścić do zaburzenia, bądź zerwania interakcji między wychowawcą a wychowankiem, bowiem wywołuje to w dziecku poczucie krzywdy, niesprawiedliwości. Wpływa to negatywnie na dalsze wzajemne relacje nie tylko z danym wychowawcą. Może być przeniesione również na innych wychowawców. Błędem jest także zbytnia uległość wychowawcy, postawa nadmiernie chroniąca przed trudnościami bądź zgoda na dominację wychowanka.

Najczęstsze błędy wychowawcze popełniane przez nauczycieli to:
1. Rygoryzm
1. Nauczyciel formułuje wymagania, polecenia, zakazy.
2. Sprawdza, drobiazgowo kontroluje wymagania, polecenia, zakazy.
3. Formułuje oceny negatywne.
Dziecko pod wpływem takiej postawy nauczyciela staje się bierne, podporządkowane, mało spontaniczne, nie potrafi samodzielnie działać, jego aktywność twórcza jest znacznie ograniczona, ma poczucie, że nie potrafi niczego dobrze wykonać, dlatego ma niską samoocenę. Rygoryzm wyzwala lęk i opór, dlatego dziecko może reagować gniewem, wściekłością.
2. Agresja
1. Nauczyciel atakuje słownie, obraża, poniża, kpi, krzyczy, wyraża lekceważenie.
2. Nauczyciel atakuje fizycznie, uderza, bije, szturcha, przymusza do określonej pozycji.
3. Nauczyciel atakuje symbolicznie poprzez obraźliwe gesty, ironię, ostre kary.
Dziecko ma poczucie zagrożenia, krzywdy, wstydu, zostaje obniżona jego samoocena. Staje się lękliwe, nieśmiałe, zamknięte. Lęk przed wychowawcą może wywołać niechęć do kolegów, innych nauczycieli oraz szkoły jako instytucji. Częste kary powodują, iż dziecko przestaje reagować na inne zabiegi wychowawcze.
3. Hamowanie aktywności
1. Nauczyciel przerywa aktywność dziecka innymi poleceniami, zadaniami.
2. Nauczyciel włącza się w aktywność dziecka, przeszkadza, odbiera odwagę, krytykuje, wprowa-dza modyfikacje bez zgody dziecka, przejmuje czynności dziecka bez powodu i uzasadnienia.
3. Nauczyciel zakazuje wykonywania przez dziecko aktywności bez uzasadnienia lub z uzasadnie-niem ograniczającym.
Tego typu zachowania mogą wpłynąć na wytworzenie się zależności i rezygnację z własnego myślenia i działania, powodują zanik inicjatywy, samodzielności, motywacji i odwagi do podejmowania własnej aktywności. Dziecko traci zainteresowania, nie stawia pytań, nie zgłasza propozycji i pomysłów – przestaje rozwijać się, zdaje się na pomysły innych (nauczycieli, rówieśników). Dziecku mogą towarzyszyć uczucia niezaradności i niższości.
4. Obojętność
1. Nauczyciel nie nawiązuje kontaktu z uczniem, jest obok dziecka, okazuje brak zainteresowania dzieckiem werbalnie i mimicznie.
2. Nauczyciel nie reaguje na próby nawiązania kontaktu przez dziecko (nie odpowiada na pytania, nie słucha, zajmuje się czymś innym).
3. Nauczyciel jest bierny wobec próśb i potrzeb dziecka.
Obojętność wychowawcy powoduje niezaspokojenie potrzeby sukcesu, może wpływać na obniżenie samooceny dziecka w roli ucznia oraz globalnej, w przyszłości może utrudnić nawiązywanie głębokich kon-taktów interpersonalnych. Dziecko staje się nieufne, czuje się ignorowane, mało wartościowe.
5. Eksponowanie siebie.
1. Nauczyciel absorbuje dziecko swoimi sprawami i problemami w nieadekwatnych sytuacjach, de-monstruje humory, urazy obraża się.
2. Chwali się swoimi sukcesami, wywyższa się.
3. Domaga się względów, egzekwuje swoje prawa.
Dziecko może czuć się zmęczone takim zachowaniem, chce przypodobać się nauczycielowi, aby spro-stać jego ideałowi, nie jest, więc autentyczne, lecz odgrywa rolę. Nie uczy się trafnego odczuwania, lecz przystosowuje się do sytuacji, blokowane są jego doznania.
6. Uległość
1. Nauczyciel spełnia zachcianki dziecka.
2. Obniża a nawet rezygnuje z wymagań stawianych dziecku wobec jego nalegań, napotkanych trudności.
3. Demonstruje bezradność wobec dziecka werbalnie lub fizycznie (skarży się, płacze).
Dziecko przyzwyczaja się do bycia traktowanym w specjalny sposób, co powoduje zanik krytycyzmu. Może wykorzystywać tę sytuację i domagać się coraz większej uległości, nie tylko od wychowawcy, ale również od kolegów, poprzez wymuszanie pewnych zachowań (płaczem, straszeniem rodzicami). Dziecko postępując w ten sposób traci przyjaciół, lub pozyskuje ich poprzez „szantaż”. Uczeń w wyniku obniżania wymagań nie poznaje swoich możliwości, a napotkane sytuacje trudne, będą go przerastały wywołując gniew, frustrację.
7. Zastępowanie
1. Wychowawca wykonuje zadania za dziecko (wyręcza je)
2. Pozbawia dziecko możliwości decydowania o podjęciu działań własnych tłumacząc to zmęczeniem, trudnością zadania, słabością dziecka, jego dobrem.
3. Proponuje dziecku zastępowanie go w różnych czynnościach, motywując to jego dobrem, czasem na zabawę i naukę.
Dziecko traci kontrolę nad sobą, staje się niezaradne i mało samodzielne. Nie potrafi radzić sobie w różnych sytuacjach, nie jest w stanie ponosić konsekwencji własnego postępowania, (nieodpowiedzialne), nie umie decydować o sobie i dokonywać samodzielnego wyboru. Ciągłe wyręczanie powoduje, że dziecko czuje się nieudolne, niepewne swoich możliwości, w końcu staje się bierne, oczekujące pomocy i zainte-resowania ze strony innych.
8. Idealizacja dziecka
1. Wychowawca podkreśla słowem i zachowaniem szczególne walory i możliwości dziecka.
2. Wnika w narzucający się sposób w szczegóły poczynań dziecka, jego sytuację.
3. Sprawy dziecka wyzwalają nadmierną aktywność wychowawcy (niesienie pomocy, troska, uwypuklanie ważności spraw dziecka).
Dziecko może czuć się faworyzowane, zwłaszcza, gdy traci kolegów – wówczas wywołuje to wrogość. Jeśli zaś zyskuje przyjaciół, zdobywa bezkrytyczne przekonane o swej wyjątkowości, powoduje to zaburzenie kontaktów z rówieśnikami, wywyższanie się. U takiego dziecka brak pochwały jest równoznaczne z karą.
9. Niekonsekwencja
1. Wychowawca ma zmienne wymagania i zachowania wobec dziecka, w podobnych sytuacjach stawia dziecku różne wymagania i inaczej je ocenia.
2. Nauczyciel jest niekonsekwentny w formułowaniu poleceń (zmienia je), w kontroli nad wykonaniem zadań (szczegółowo, doraźnie, wcale), w ocenianiu ucznia (brak jednolitego systemu)
Uczeń traci poczucie kontrolowania sytuacji, odczuwa lęk i niepewność wobec trudności, zaburzenia własnej perspektywy, ma zniekształcony obraz świata. Nieregularność wzmocnień oraz zmienność wyma-gań opóźnia i utrudnia przebieg uczenia się, a zarazem wytwarza poczucie winy i zagrożenia spowodowane brakiem orientacji i niemożnością ukształtowania się właściwych oczekiwań. Taka sytuacja niekorzystnie wpływa na rozwój dziecka, na stopień i przebieg przyswajania norm społecznych i moralnych.

W każdym działaniu trudno wyeliminować błędy całkowicie. Należy jednak dążyć do tego, aby suma błędów była dużo mniejszą od sumy działań skutecznych.

6. Osobowość nauczyciela

Od nauczyciela oczekuje się, że stosunki nauczyciel – uczeń będą kształtowały się na zasadzie wyczucia sytuacji i potrzeb ucznia. Jeżeli klasa jest zdyscyplinowana i nastawiona na zdobywanie wiedzy, nauczyciel może pozwolić sobie na dyskusję i zaufanie. W przeciwnym przypadku należy zachować względny rygor, ale bez działań wywołujących antypatię. Poziom dyscypliny zależy również od wielkości zespołu klasowego.

Nauczyciel może wystąpić w potrójnej roli sprawczej:
1. Przyczyna chętnego uczenia się przez dzieci przedmiotu, którego on uczy.
2. Przyczyna zapisywania się do kółka zainteresowań.
3. Osoba opiniująca, kształtująca opinię o uczniu. Najbardziej uczeń liczy się z nauczycielem jako opiniodawcą.

Nauczyciel będzie odgrywał aktywizującą rolę dla ucznia pod warunkiem, że:
1. Będzie dostatecznie dobrze znał swój warsztat pracy i ucznia, którego mu powierzono.
2. Będzie posiadał takie cechy osobowości, które zapewnią mu autorytet i sympatię w gronie uczniów.
3. Do swojej funkcji nauczania podchodzić będzie z zdecydowaną chęcią nauczenia jak najlepiej
4. Będzie wyzwalał w uczniach świadomą i aktywną postawę prowadzącą do samokształcenia.
5. Będzie umiał w uczniu wyzwalać poczucie misji uczenia się przedmiotu i zawartego materiału nauczania

Osobowość nauczyciela i jego podejście do uczniów w dużym stopniu decyduje o ich stosunku do nauki szkolnej. Ma to swoje uzasadnienie, z jednej strony, w osobistych walorach nauczyciela i stosowanych metodach nauczania, a z drugiej – w rosnącym krytycyzmie dzieci szkolnych. Nauczyciel, który nie imponuje uczniom przymiotami swojego charakteru lub wiedza albo mało interesująco przekazuje wiadomości – sprawia, że uczniowie go bojkotują lub lekceważą, a przez to lekceważą także jego przedmiot.
U takiego nauczyciela uczniowie niewiele mogą się nauczyć, a już na pewno nie wybiorą w przyszłości danego kierunku studiów. Nauczyciel dopiero wtedy będzie mógł w odpowiedni sposób pokierować prosem uczenia się dzieci, gdy pozna ich stosunek do szkoły, zaznajomi się gruntownie z ich trudnościami i zrozumie mo-tyw ich postępowania.
Ani programy nauczania ani metody nie są dla ucznia bodźcami uczenia się. Na dziecko działa żywy człowiek, który stosuje metody i realizuje programy. Jeśli nauczyciel potrafi zagrać na właściwych motywach uczniów, wywoła proces uczenia się. W przeciwnym wypadku stanie wobec bierności dziecka, a czasem złośliwości.
Operować motywem może tylko ten nauczyciel, który potrafi stać się głównym elementem wytworzo-nej sytuacji wynikającej z potrzeb zespołu. Taki nauczyciel posiada określoną osobowość, jest zaawanso-wany w poznawaniu i wartościowaniu stosunków panujących w społeczności szkolnej i aktywnie uczestni-czy w twórczym przekształcaniu tych stosunków. Nauczyciel musi charakteryzować się dużymi zdolnościami i umiejętnościami poznania oddanych mu pod opiekę uczniów, trafnością oceny i umiejętnością skutecznego oddziaływania. Wyniki nauczania i stosunek uczniów do przedmiotu zależą również od postawy nauczyciela wobec całej klasy i poszczególnych uczniów. Na ucznia działa cała osobowość nauczyciela: je-go powierzchowność, sposób traktowania uczniów, jego pogoda ducha, wesołość, sprawiedliwość, wyro-zumiałość i umiejętność panowania nad swoimi humorami.

H. Roth wyróżnia następujące cechy nauczyciela jako najbardziej pożądane w procesie uczenia i wychowania:
1. Potrafi przedstawić wiadomości w taki sposób, w jaki widzi je dziecko w danym okresie rozwoju.
2. Posługuje się językiem bliskim i zrozumiałym dla dziecka.
3. Potrafi oprzeć nauczanie na dużej liczbie konkretów i okazów pochodzących z naturalnego środowiska.
4. Opiera nauczanie na tajnikach wynalazków i odkryć geniuszu ludzkiego.
5. Potrafi ukazać uczniom atrakcyjność przedmiotu, którego uczy.
6. Traktuje uczniów w sposób przyjazny i stara się zadzierzgnąć między sobą a klasą nić sympatii.

Nauczyciel rozpoczynając wykonywanie zawodu jest człowiekiem dorosłym z ukształtowanym w większości charakterem. Jednak, aby prawidłowo wykonywać ten zawód musi sprawdzić i zmodyfikować te cechu charakteru, które mu przeszkadzają lub wręcz uniemożliwiają pracę z dzieckiem.