Pawo oświatowe Janusz Wachowicz

Udostępnianie informacj publicznej w szkole

Dyrektor szkoły jest podmiotem zobowiązanym do udostępniania informacji publicznych dotyczących placówki, którą kieruje. Udostępnienie informacji publicznej, np. danych dotyczących pracowników szkoły, powinno odbywać się zgodnie z zasadami wskazanymi w ustawie o dostępie do informacji publicznej. Jaką procedurę wdrożyć w sytuacji, gdy szkoła nie ma możliwości technicznych, aby udostępnić informację publiczną w żądanej formie oraz jakie konsekwencje grożą za odmówienie zainteresowanemu udostępnienia żądanych informacji?

Dyrektor jest odpowiedzialny za udostępnianie informacji publicznych
Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o dostępie do informacji publicznej zobowiązane do udostępnienia informacji publicznej są m.in. podmioty reprezentujące jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publiczny. A zatem w przypadku szkoły to dyrektor będzie osobą w pełni odpowiedzialną za realizację tego zobowiązania.
Obowiązek ten potwierdza orzecznictwo sądowe. W wyroku z 5 lipca 2013 r. (sygn. akt II SAB/Łd 49/13) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi wyjaśni mianowicie, że ;wniosek o udostępnienie arkuszy organizacyjnych wraz z danymi osobowymi nauczycieli i informacją o kwalifikacjach nauczycieli dotyczył tej materii, którą reguluje ustawa o dostępie do informacji publicznej. Organ – dyrektor szkoły – zobowiązany był zatem do rozstrzygnięcia wniosku w sposób ustawą przewidziany.” Podobnie stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z 17 maja 2010 r. (sygn. akt II SAB/Kr 45/10): wskazać należy, że dyrektor publicznej gminnej szkoły podstawowej jest, w rozumieniu ustawy o dostępie do informacji publicznej, podmiotem zobowiązanym do udostępniania informacji publicznych. W myśl art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy obowiązane do udostępnienia informacji publicznej są m.in. podmioty reprezentujące jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym. Zgodnie zaś z art. 39 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie oświaty dyrektor szkoły dysponuje środkami określonymi w planie finansowym szkoły, zaopiniowanym przez radę szkoły, i ponosi odpowiedzialność za ich prawidłowe wykorzystanie, a także może organizować administracyjną, finansową i gospodarczą obsługę szkoły. Zgodnie z ustawą o systemie oświaty na szkole spoczywają zadania dydaktyczno-wychowawcze, za których realizację odpowiedzialny jest dyrektor szkoły. Z powyższego jednoznacznie zatem wynika, że dyrektor szkoły, jako organ reprezentujący jednostkę organizacyjną, która wykonuje zadania publiczne, jest w świetle art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej.
s Każdemu przysługuje prawo dostępu do informacji publicznej. Od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego, co w praktyce oznacza, że dyrektor szkoły nie ma prawa żądać od osoby, która wystąpiła z wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej, podania uzasadnienia złożonego wniosku oraz wskazania, w jakim celu udostępnienie informacji jest konieczne. Nie jest również dopuszczalne, aby dyrektor żądał doprecyzowania wniosku w zakresie podania dokładnych danych autora wniosku. Pogląd taki zaprezentował Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 20 stycznia 2011 r. (sygn. akt II SAB/ Łd 93/11), wskazując, że wniosek o udzielenie informacji publicznej może przybrać każdą formę, o ile wynika z niego w sposób jasny, co jest jego przedmiotem. Za wniosek pisemny o udzielenie informacji publicznej uznać należy również przesłanie zapytania pocztą elektroniczną i to nawet, gdy do jej autoryzacji nie zostanie użyty podpis elektroniczny. Osoba je zadająca nie musi być nawet w pełni zidentyfikowana, skoro nie musi wykazywać interesu prawnego, ani interesu faktycznego.

Do jakich informacji ma prawo wglądu zainteresowany?

Prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienia do:
- uzyskania informacji publicznej, w tym uzyskania informacji przetworzonej, w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego;
- wglądu do dokumentów urzędowych;
- dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej, pochodzących z powszechnych wyborów;
- niezwłocznego uzyskania informacji publicznej, zawierającej aktualną wiedzę o sprawach publicznych.
Przepis art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej uzależnia udostępnienie informacji przetworzonej od uprzedniego wykazania przez wnioskodawcę, że informacja, której oczekuje, posiada z jakiegoś względu szczególne znaczenie dla interesu publicznego.

Co może stanowić informację publiczną w szkole?

Przykładowe informacje mogące stanowić informację publiczną w szkole to:
- dane dotyczące majątku i wyposażenia szkoły, np. informacje na temat mebli i pomieszczeń do ich przechowywania;
- dane dotyczące pracowników pedagogicznych zatrudnionych w szkole, o ile informacje te są związane z zajmowanym przez nauczyciela stanowiskiem (np. karalności, kompetencje i kwalifikacje);
- informacje dotyczące sposobu wykorzystania środków finansowych pozyskanych przez szkołę z wynajmu pomieszczeń;
- imienny wykaz nauczycieli zatrudnionych w szkole, z podaniem dodatku motywacyjnego przyznanego każdemu z nich przez dyrektora szkoły oraz imienny wykaz nauczycieli, którym przyznano dofinansowanie do doskonalenia zawodowego, wraz z podaniem kwoty dofinansowania przyznanej każdemu nauczycielowi oraz sprecyzowaniem, co konkretnie było przedmiotem dofinansowania;
- protokoły z posiedzeń rad pedagogicznych oraz dokumenty z przeprowadzonych postępowań i czynności kontrolnych i nadzorczych wobec szkoły publicznej;
- protokoły kontroli przeprowadzonej w szkole przez wydział kontroli urzędu miasta oraz dokumenty będące przedmiotem kontroli kuratorium;
- informacje dotyczące bezpieczeństwa w szkole, m.in. informacje o przypadkach pobić, uszkodzeń ciała, agresji słownej, przyłapania uczniów na posiadaniu i używaniu papierosów, alkoholu i narkotyków, informacje o przypadkach łamania prawa, o których powiadomiono rodziców, policję, sąd rodzinny i inne organy.
Ograniczenie prawa do informacji publicznej

Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu:

w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych;
ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy.
Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa.

PROCEDURA UDOSTĘPNIANIA INFORMACJI PUBLICZNEJ PRZEZ DYREKTORA

Z inicjatywy zainteresowanego informacją lub dysponującego informacją

Udostępnienie informacji publicznej następuje:

z inicjatywy podmiotu dysponującego informacją (z inicjatywy dyrektora szkoły) albo
na wniosek osoby zainteresowanej.
W jakim terminie udostępnia się informację publiczną?

Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.

W jaki sposób można udostępnić informację publiczną?

Ustawa przewiduje sześć możliwości dostępu do informacji publicznej

- opublikowanie w Biuletynie Informacji Publicznej;
- wyłożenie lub wywieszenie w miejscach ogólnie dostępnych;
- zainstalowanie w miejscach ogólnie dostępnych urządzenia umożliwiającego zapoznanie się z informacją (np. infomatów);
- odpowiedź na pisemny wniosek;
- niezwłoczną odpowiedź w formie ustnej lub pisemnej udzieloną bez pisemnego wniosku, jeżeli jest to możliwe;
- wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z wyborów powszechnych i udostępnianie materiałów, w tym audiowizualnych i teleinformatycznych, dokumentujących te posiedzenia.
W praktyce najczęstszym sposobem udostępniania informacji publicznej przez dyrektora szkoły będzie publikacja informacji w Biuletynie Informacji Publicznej oraz odpowiedź na pisemny wniosek.

Udzielenie informacji publicznej odbywa się zgodnie z tym, jak wskazał zainteresowany

To osoba wnioskująca określa, w jaki sposób i w jakiej formie ma być udostępniona informacja publiczna. Może więc wskazać, czy ma to być np. wydruk, kserokopia, fotokopia, na nośniku CD, nośniku DVD, przesłane drogą elektroniczną itd.

Wniosek o udzielenie informacji może być złożony również w formie ustnej. Forma wniosku pisemnego nie jest wymagana w przypadku informacji, które można uzyskać „od ręki”.

Dyrektor musi zapewnić zainteresowanemu możliwość powielenia informacji publicznej

Podmiot udostępniający informację publiczną jest obowiązany zapewnić możliwość:

- kopiowania informacji publicznej albo jej wydruk lub
- przesłania informacji publicznej albo przeniesienia jej na odpowiedni, powszechnie stosowany nośnik informacji.

Kiedy dyrektor może pobrać opłatę od wnioskodawcy za udzielenie informacji publicznej?

Co do zasady, dostęp do informacji publicznej jest bezpłatny. Dopuszczalne jest jednak pobieranie opłat w sytuacji, gdy podmiot udostępniający ponosi dodatkowe koszty związane ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia informacji, chodzi tu o wydatki poniesione przez podmiot na materiały służące do przygotowania informacji w formie określonej przez wnioskodawcę (np. ksero, płyta CD, wydruk komputerowy).

O braku możliwości udostępniania informacji publicznej w danej formie należy poinformować zainteresowanego na piśmie

Jeżeli szkoła nie ma możliwości technicznych, aby udzielić informacji w formie, o jaką poprosił wnioskodawca, wówczas dyrektor szkoły winien zastosować się do następującej procedury:

Po pierwsze w ciągu 14 dni od złożenia wniosku przez osobę zainteresowaną o udostępnienie informacji publicznej dyrektor zawiadamia wnioskującego na piśmie o zaistniałych problemach i ich przyczynie oraz proponuje możliwą do zrealizowania formę udostępnienia danych.
po drugie ubiegający się o informację ma 14 dni, by odpowiedzieć, czy wyraża zgodę na zmianę formy dostępu do żądanych informacji. Brak odpowiedzi wnioskującego oznacza, że wniosek pozostanie nierozpatrzony.

O braku możliwości udostępniania informacji publicznej w danym terminie należy poinformać

Jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w tym terminie, dyrektor szkoły powinien powiadomić w tym terminie (maksymalnie 14 dni) o powodach opóźnienia oraz o terminie, w jakim nastąpi udostępnienie informacji, nie dłuższym jednak niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku.

Procedura odmowy udostępnienia informacji publicznej

Należy pamiętać, że bezprawne nieudzielenie informacji publicznej rodzi odpowiedzialność karną po stronie dyrektora szkoły. Zgodnie z art. 23 ustawy, kto wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi, nie udostępnia informacji publicznej, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Znamiona tego przestępstwa wypełnia m.in. wydanie przez dyrektora szkoły decyzji odmownej w sprawie udostępnienia informacji publicznej bez wyraźnego wskazania ustawowych powodów odmowy.

Odmowa udostępnienia informacji publicznej oraz umorzenie postępowania o udostępnienie informacji publicznej następuje w drodze decyzji administracyjnej, z tym, że:

- odwołanie od decyzji rozpoznaje się w terminie 14 dni;
- uzasadnienie decyzji o odmowie udostępnienia informacji zawiera także imiona, nazwiska i funkcje osób, które zajęły stanowisko w toku postępowania o udostępnienie informacji, oraz oznaczenie podmiotów, ze względu na których dobra wydano decyzję o odmowie.

Jeżeli dyrektor nie udzieli odpowiedzi przed upływem 2 miesięcy od złożenia wniosku, wnioskodawcy przysługuje prawo złożenia skargi na bezczynność do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Karta Nauczyciela - czym jest i jakie kwestie reguluje? Co trzeba o niej wiedzieć?

Mówiąc o Karcie Nauczyciela, mamy na myśli ustawę z 26 stycznia 1982 roku (Dz. U. 1982 Nr 3 poz. 19), która ustala i reguluje oprawa oraz obowiązki nauczycieli. Podlegają jej nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach oraz placówkach doskonalenia nauczycieli, zakładach poprawczych oraz schroniskach dla nieletnich i publicznych kolegiach pracowników służb społecznych. W przypadku prywatnych placówek (szkolnictwa niepublicznego) Karta Nauczyciela nie obowiązuje lub obowiązuje w ograniczonym zakresie.
Karta Nauczyciela to ustawa o szczególnym charakterze, ponieważ ma pierwszeństwo przed Kodeksem Pracy. Karta Nauczyciela składa się z 15 rozdziałów, określających kolejno: obowiązki nauczycieli, wymagania kwalifikacyjne, awans zawodowy, nawiązanie, zmianę i rozwiązanie stosunku pracy, warunki pracy i wynagrodzenie, nagrody i odznaczenia, uprawnienia socjalne i urlopy, finansowanie dokształcania i doskonalenia zawodowego, ochronę zdrowia, Dzień Edukacji Narodowej, odpowiedzialność dyscyplinarną i uprawnienia emerytalne.
Osoba, która chce ubiegać się o zatrudnienie na stanowisku nauczyciela, musi posiadać wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyć zakład kształcenia nauczycieli, przestrzegać podstawowych zasad moralnych i spełniać warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu. Kiedy już otrzyma pracę, jej możliwe stopnie awansu wyglądają następująco: nauczyciel stażysta, nauczyciel kontraktowy, nauczyciel mianowany i nauczyciel dyplomowany. Przy czym warto zaznaczyć, że nauczyciele akademiccy z odpowiednim doświadczeniem mogą od razu ubiegać się o stanowisko nauczyciela kontraktowego bądź mianowanego.
Zakres przedmiotowy i podmiotowy obowiązywania
Ustawie podlegają głównie nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni, zatrudnieni w:
publicznych przedszkolach,
publicznych szkołach podstawowych, szkołach ponadgimnazjalnych i ponadpodstawowych, publicznych szkołach artystycznych,
placówkach, zakładach kształcenia i placówkach doskonalenia nauczycieli, zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich oraz rodzinnych ośrodkach diagnostyczno-konsultacyjnych, publicznych kolegiach pracowników służb społecznych.
W szkolnictwie niepublicznym Karta Nauczyciela nie obowiązuje albo obowiązuje w ograniczonym zakresie.
Karta Nauczyciela jest krytykowana ze względu na demotywujący i kosztowny dla Skarbu Państwa system wynagrodzeń, liczne przywileje oraz obszerność definicji zawodu „nauczyciela” (w myśl ustawy nauczycielami są też np. bibliotekarze czy logopedzi)
. Według Związku Miast Polskich największymi problemami Karty są roczne urlopy „na poratowanie zdrowia”, długie urlopy (łącznie 79 dni), niskie pensum przy nieweryfikowalnym czasie pracy poza szkołą, praca nauczycieli na kilku etatach, odpisy na doskonalenie nauczycieli, demotywująca i nieweryfikowana ścieżka awansu nauczycielskiego, jednorazowe zasiłki w wysokości dwóch miesięcznych pensji.

7 zmian dla nauczycieli w roku szkolnym 2019/2020

Większość zmian dla nauczycieli w roku szkolnym 2019/2020 to wynik strajku nauczycieli i podpisanego w jego czasie porozumienia MEN z "Solidarnością".
Po wdrożeniu zmian w Karcie nauczyciela 2019 zarobki - wynagrodzenie zasadnicze wyniesie odpowiednio
• dla nauczyciela stażysty - 2782 zł brutto (oznacza to wzrost o 244 zł brutto)
• dla nauczyciela kontraktowego - 2862 zł brutto (wzrost o 251 zł brutto)
• dla nauczyciela mianowanego - 3250 zł brutto (wzrost o 285 zł brutto)
• dla nauczyciela dyplomowanego - 3817 zł brutto (wzrost o 334 zł brutto)

2. Awans zawodowy

W pierwszej turze negocjacji rządu z nauczycielami 1 kwietnia, strona rządowa zaproponowała nauczycielom m.in. skrócenie ścieżki awansu zawodowego. Oznaczałoby to, że nauczyciel mógłby przejść ze stopnia nauczyciela stażysty na stopień nauczyciela kontraktowego w 9 miesięcy.
Ta propozycja rządu rozwiązuje problem, który sam stworzył. Do 1 września 2018 roku awans zawodowy wyglądał dokładnie tak samo. Przepisy zostały zmienione przez Annę Zalewską, która wydłużyła okres awansu do 1 roku i 9 miesięcy.
Nowelizacja, która ma wejść w życie od września 2019 roku przywraca również "stary" skład komisji oraz skraca okres przerwy między uzyskaniem stopnia awansu zawodowego a otwarciem stażu na kolejny stopień. Zrezygnowano także z nowej, dyrektorskiej ścieżki awansu.

3. Dodatek na start

Najmłodszym nauczycielom będzie przysługiwało jednorazowe świadczenie socjalne "na start". Wyniesie ono 1000 zł brutto. Przypomnijmy, że 1 września 2018 roku minister Zalewska uchyliła przepis, który pozwalał na wypłacanie stażystom zasiłku na zagospodarowanie, a więc odpowiednika zawartego w „nowej propozycji”. Co więcej, poprzedni zasiłek był znacznie wyższy. Stanowił bowiem wysokość dwumiesięcznego otrzymywanego wynagrodzenia zasadniczego, czyli w szczytowej wysokości nawet 4834 zł brutto.

4. Dodatek za wychowawstwo

Jego wysokość efekt porozumienia z "Solidarnością". Do tej pory jego wysokość była różna i była ustala przez gminy. Od września 2019 r. każdy nauczyciel, który jest wychowawcą otrzyma co najmniej 300 zł brutto. Jednak porozumienie z "Solidarnością" zakładało, że minimalna wysokość dodatku będzie dotyczyła także wychowawców w przedszkolach. Rozporządzenie, które reguluje tę kwestię wspomina jedynie o nauczycielach w szkołach. Kwestia wysokości dodatku za wychowawstwo dla nauczycieli w przedszkolu będzie zależała od gmin.

5. Ocena pracy nauczyciela

W tym wypadku również od września 2019 roku będą obowiązywały "stare przepisy". Ma wrócić trzystopniowa skala oceny pracy, oddzielona od awansu zawodowego. Podczas awansu oceniany będzie tylko dorobek zawodowy nauczyciela za okres stażu. Ocena będzie się odbywała na wniosek nauczyciela, zwłaszcza w sytuacji robienia awansu zawodowego lub ubiegania się o stanowisko kierownicze. W szczególności zaś na wniosek: nauczyciela, organu sprawującego nadzór pedagogiczny, organu prowadzącego, rady szkoły i rady rodziców. Nie częściej jednak niż rok pod dokonaniu poprzedniej oceny. Znika także dodatek 500 plus, który miał być wypłacany wyróżniającym się nauczycielom.

6. Kary dla nauczycieli

Zmiany w Karcie nauczyciela 2019 wprowadzają obowiązek zawiadomienia rzecznika dyscyplinarnego o popełnieniu przez nauczyciela czynu naruszającego prawa i dobro dziecka. Nauczyciel nie będzie mógł być ukarany karą porządkową za popełnienie czynu naruszającego prawa i dobro dziecka, a postępowanie wyjaśniające nie będzie mogło być umorzone z powodu ukarania nauczyciela karą porządkową za popełnienie czynu naruszającego prawa i dobro dziecka.

7. Limit czasu trwania umów o pracę

Maksymalny łączny czas trwania takich umów nie będzie mógł przekroczyć 36 miesięcy. Po nim umowa na czas określony będzie automatycznie zmieniana w umowę na czas nieokreślony.

Prawo oswiatowe